Wat zijn divertikels?

Divertikels zijn een soort ballonachtige uitstulpingen, die kunnen voorkomen in de dikke darm. Deze uitstulpingen zijn volkomen onschuldig en kunnen niet kwaadaardig worden. Ze ontstaan waarschijnlijk op zwakke plekken in de darmwand, die onder verhoogde druk uitstulpen. Dit is te vergelijken met de binnenband van een fiets die door de buitenwand naar buiten stulpt.

Wat is diverticulitis?

Als divertikels zijn gaan ontsteken op het moment dat er ontlasting in de uitstulpingen achter blijft, is er sprake van diverticulitis. Klachten die dan op kunnen treden zijn (heftige) buikpijn, krampen, een opgezette buik, koorts, verstopping, diarree, misselijkheid en braken. De pijn zit meestal links onderin de buik, maar kan ook op andere plekken voorkomen. In sommige gevallen kan er wat bloed bij de ontlasting zitten.

Onderzoeken

De gangbare onderzoeken die ingezet kunnen worden bij verdenking van diverticulitis zijn colonscopie of sigmoïdoscopie, röntgenonderzoek met contrast (inloopfoto) of een CT-scan. Daarnaast kan er eventueel aanvullend bloedonderzoek worden gedaan. Wilt u meer informatie over deze vormen van onderzoek, vraag dan uw behandelend arts of verpleegkundige om uitleg.

Oorzaken

Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand, die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Deze verhoogde druk ontstaat mogelijk door spasmen van de spierlaag van de darm. Het ontstaan van divertikels is gerelateerd aan een Westerse leefstijl. Waarschijnlijk speelt een vezelarme voeding een rol bij het ontstaan van divertikels.

Sommige onderzoeken tonen een mogelijk verband aan tussen verstopping en het ontstaan van divertikels. Bij mensen die last hebben van verstopping en een harde ontlasting, moet de darm harder werken om de ontlasting voort te bewegen. Hierdoor kan die verhoogde druk ontstaan. Een vezelarme voeding en beperkte vochtinname is vaak de oorzaak van verstopping.

Behandelingen

Er kunnen verschillende behandelingen worden toegepast bij diverticulitis.

• Dieet.
• Medicatie en dieet.
• Een operatie (wanneer de diverticulitis tot ernstige complicaties kan leiden, zoals een dreigende perforatie).

Bij divertikels is het belangrijk om te zorgen dat uw ontlasting soepel blijft. Hierbij is de kans kleiner dat ontlasting achterblijft in de uitstulpingen. Dit is namelijk een risicofactor voor het ontstaan van ontstekingen. Bij hele lichte ontstekingen is vaak geen behandeling nodig. In de meeste gevallen is het niet noodzakelijk om een speciaal dieet te volgen en wordt geadviseerd om een normale vezelrijke voeding te gebruiken en om in beweging te blijven.

Roken, rood vlees, alcohol, onvoldoende lichaamsbeweging, overgewicht en een vezelarme voeding verhogen het risico op diverticulitis. Eet niet meer dan 500 gram rood vlees per week en drink maximaal 2 alcoholische consumpties per dag.

Soms kan het raadzaam zijn om tijdelijk drinkvoeding te gebruiken als u in korte tijd veel gewicht bent kwijt geraakt. Overleg met uw diëtist of behandelend arts dit in uw geval nodig is.

Voedingsvezels - wat zijn dat eigenlijk?

Voedingsvezels zijn de onverteerbare bestanddelen van plantaardige voedingsmiddelen. De belangrijkste leveranciers van voedingsvezel zijn volkoren- en roggebrood en andere volkoren graan producten, groenten, fruit, aardappelen, zilvervliesrijst, noten en peulvruchten zoals bruine en witte bonen, kapucijners en linzen.

Bij het bewerken van voedingsmiddelen, bijvoorbeeld het malen van graankorrels tot bloem of bij het pellen van rijst, wordt het merendeel van de voedingsvezels verwijderd. Daarom zijn onbewerkte producten rijker aan voedingsvezels.

Oplosbare en niet-oplosbare voedingsvezels

Oplosbare voedingsvezels zitten vooral in groenten, fruit en peulvruchten. Zij hebben een gunstig effect op de stoelgang. In de dikke darm bewerken de daar aanwezige bacteriën deze voedingsvezels. Hierbij komen stoffen vrij die de darmbeweging stimuleren. Ook zorgen deze voedingsvezels ervoor dat de ontlasting soepel en volumineus blijft.

Niet-oplosbare voedingsvezels bevinden zich voornamelijk in volkoren graanproducten. Tevens zitten er veel niet-oplosbare voedingsvezels in aardappelen en onrijpe bananen. In het darmkanaal zuigt deze vezelsoort als een spons water op en houdt dat ook vast. Daardoor blijft de ontlasting soepel en zacht en passeert deze het spijsverteringskanaal gemakkelijk.

Vanwege de verschillen in werking van diverse vezels is het aan te raden om variatie te brengen in de keuze van vezelrijke producten. Daarnaast is het van belang om een vezelrijk ontbijt te gebruiken, zodat de darmen "aan het werk" worden gezet.

Meer vezels kunnen in eerste instantie de klachten doen toenemen. In dat geval is het belangrijk om de hoeveelheid vezels geleidelijk op te bouwen.

Voedingsmiddelen die rijk zijn aan voedingsvezels:

• Bruinbrood, volkorenbrood, roggebrood, volkorenbeschuit, vezelrijk knäckebröd
• Graanproducten zoals Brinta, havermout, muesli en tarwevlokken
• Alle soorten groente
• Fruit: vers, gekookt of gedroogd zoals abrikozen, pruimen, rozijnen, dadels, tutti-frutti en vijgen
• Aardappelen, zilvervliesrijst en volkorenpasta
• Noten, pinda's en zaden

Vocht

Voedingsvezels trekken vocht aan in de dikke darm. Daarom is het noodzakelijk om bij een vezelrijke voeding veel te drinken. Per dag tenminste 1,5 à 2 liter vocht nodig. Dit komt neer op 12 tot 15 glazen per dag.

Laxeermiddelen

Hoewel een goede stoelgang niet afhankelijk mag zijn van laxeermiddelen, kan het soms noodzakelijk zijn er tijdelijk gebruik van te maken. De laxeermiddelen worden bij obstipatie door de arts voorgeschreven en zodra het mogelijk is weer afgebouwd.

Bij regelmatig gebruik van bepaalde laxeermiddelen wennen de darmen aan de sterke prikkel en reageren niet meer op de normale signalen van het lichaam. Dit geldt ook voor de 'natuurlijke' laxeermiddelen zoals kruidenthee, thee van sennapeulen, wonderolie. 

Lichaamsbeweging

De darmbeweging wordt gestimuleerd door voldoende lichaamsbeweging. Probeer minimaal een half uur per dag te wandelen, fietsen, trap te lopen of te sporten.

Op tijd naar het toilet

Het is van belang naar het toilet te gaan als u daartoe aandrang voelt. Neem de tijd op het toilet. Obstipatie- en spastische dikke darmklachten kunnen in stand gehouden worden door niet te luisteren naar uw darmen. Het is raadzaam om een vast moment op de dag te kiezen om naar het toilet te gaan. Daarnaast is een goede houding van belang.

Nog even alles op een rijtje

• Gebruik voldoende voedingsvezels: 30-40 gram per dag; bouw deze hoeveelheid zo nodig langzaam op (zie voor de getallen de vezel test).
• Gebruik een vezelrijk ontbijt.
• Drink voldoende: minimaal 1,5 tot 2 liter vocht per dag.
• Beweeg voldoende: minimaal een half uur per dag.
• "Luister" naar uw darmen en stel de gang naar het toilet niet uit.
• Kauw goed.
• Verdeel de maaltijden goed over de dag.
• Eet niet meer dan vijf ons rood vlees per week.
• Drink niet meer dan twee alcoholische consumpties per dag en liever niet iedere dag.
• Zorg voor een gezond gewicht. Voorkom overgewicht en/of probeer af te vallen.
• Stop met roken, als u dit doet.

Aanvullende informatie

Voor aanvullende informatie kunt u terecht op de volgende websites:

www.mlds.nl - voor informatie over maag-darm-lever ziekten.
www.voedingscentrum.nl - voor informatie en advies over voeding.
www.vezeltest.info- test of u dagelijks voldoende vezels eet.

Vezelrijke Voeding Tabellen

Heeft u nog vragen?

Heeft u nog vragen of is er iets onduidelijk, neem dan contact op met uw diëtist van Expertisecentrum Voeding en Leefstijl via het afsprakenbureau op 0183-644229.