Wegraking (syncope)

U heeft een wegraking gehad. Dit is ongetwijfeld een beangstigende gebeurtenis voor u en uw naasten. Wij begeleiden u zo goed mogelijk. U krijgt van ons veel uitleg en informatie. Onder andere over de onderzoeken die u kunt krijgen om de oorzaak van de wegraking te achterhalen. Deze informatie kunt u in deze folder nog eens rustig nalezen. Ook kunt u in deze folder de adviezen doorlezen over wat u kunt doen als u een wegraking aan voelt komen.

We noemen een wegraking ook wel een syncope. Dit is een kortdurend verlies van bewustzijn. Het wordt veroorzaakt door verminderde doorbloeding naar de hersenen. Meestal met als gevolg een neiging om te vallen. Of met een val of volledige wegraking tot gevolg. Het ontstaat vrij plotseling en het herstel is meestal spontaan, volledig en snel. Syncope is geen ziekte. Het is een klacht die kan wijzen op verschillende aandoeningen. Meestal is een syncope onschuldig. Soms is de oorzaak ingewikkeld en lastig te achterhalen.

Er zijn verschillende andere woorden voor ‘wegraking’. Bijvoorbeeld flauwvallen, black-out, collaps en syncope. In deze folder gebruiken we alleen het woord ‘syncope’.

Tijdens, voor of na een syncope kunt u de volgende klachten hebben.

• Duizeligheid
• Een gevoel van zwakte
• Warm gevoel en zweten
• Verhoogde hartslag/hartkloppingen
• Minder goed zien en/of vlekken zien voor de ogen
• Hoofdpijn
• Gapen
• Oorsuizen
• Bleekheid/grauw zien
• Misselijkheid en/of braken
• Incontinentie
• Tintelingen in de vingertoppen
• Kortademigheid

Er zijn verschillende oorzaken van een syncope. Hieronder leggen we de drie categorieën oorzaken uit die het vaakst voorkomen.

Reflexsyncope

Reflexsyncope is een verzamelterm voor verschillende vormen van syncope waarbij een reflex tijdelijk de bloeddrukregulatie verstoort. Hierdoor ontstaat een tijdelijke daling van de bloeddruk en/of de hartslag. Deze vorm van syncope kan ingedeeld worden op basis van uitlokkende factoren. De meest voorkomende uitlokkende factoren zijn angst, pijn en langdurig staan. Daarnaast kunnen er vormen van reflexsyncope ontstaan die specifiek gebonden zijn aan één activiteit zoals, niezen, slikken, hoesten, urineren en ontlasting. Reflexsyncope manifesteert zich vaak op latere leeftijd doordat er een verhoogde druk op de baroreceptoren in de hals ontstaat. Dit kan zich voordoen bij het achterom kijken, braken, scheren en bij het dragen van een strakke boord.

Orthostatische hypotensie

Is er sprake is van syncope wanneer u te snel uit een zittende of liggende houding overeind komt? Dan noemen we dat een ‘orthostatische hypotensie’. Deze aandoening komt vooral voor bij ouderen. Bij orthostatische hypotensie zijn de compensatiemechanismen, vernauwing van de bloedvaten en verhoging van de hartfrequentie onvoldoende in staat om de bloeddruk weer te herstellen. De liggende bloeddruk kan dan geheel normaal of zelfs hoog zijn, maar staand gaat het mis; de bloeddruk daalt na opstaan in plaats van toe te nemen. Een lichte daling van de bloeddruk is geen probleem, maar als de daling te groot wordt spreken artsen van 'orthostatische hypotensie (OH)'. Dit kan dan leiden tot allerlei klachten en bij grote bloeddrukdalingen zelfs tot wegrakingen. Als u te weinig heeft gedronken, in te warme ruimtes verblijft, medicatie gebruikt of diarree heeft, kunt u ook een orthostatische syncope krijgen.

Cardiale syncope

Bij een cardiogene syncope kan het zijn dat het hart plots te traag of te snel klopt. Dit kan komen doordat er een structureel probleem is met het hart. U kunt hierbij denken aan een probleem met de elektrische geleiding van het hart, dat het hart minder effectief samenknijpt, of een probleem met de hartkleppen. Een cardiogene syncope is soms maar van korte duur. Hierdoor kan het moeilijk zijn om deze diagnose te kunnen stellen.

Anamnese

Allereerst vindt er een uitgebreid anamnesegesprek plaats vinden. Dit is een gesprek waarin we onder meer uw ziektegeschiedenis bespreken. Misschien wordt u hier al eerder telefonisch voor benaderd door de verpleegkundig specialist. Zodat hij of zij een inschatting kan maken van welke onderzoeken van belang zijn voor u.

Lichamelijk onderzoek

Er wordt een lichamelijk onderzoek bij u uitgevoerd om naar tekenen te zoeken die kunnen wijzen op een hartaandoening. Hierbij wordt ook een aantal keer uw bloeddruk gemeten (liggend/staand).

Elektrocardiografie

We maken een hartfilmpje om de elektrische signalen van uw hart te registreren. De verpleegkundig specialist onderzoekt de elektrische geleiding en uw hartritme goed om een hartprobleem te kunnen uitsluiten.

Echocardiografie

Met behulp van echocardiografie kunnen we beelden maken van uw hart gemaakt. Hierbij wordt gebruikgemaakt van geluidsgolven. Hierdoor kunnen er bewegende beelden van uw hart gemaakt worden. Met behulp van echocardiografie kunnen eventuele structurele afwijkingen van het hart zichtbaar gemaakt worden.

Fietsergometrie

Met behulp van een inspanningsergometrie/fietsergometrie wordt onderzocht tot welke lichamelijke inspanning u in staat bent. Dit onderzoek kan doorbloedingsstoornissen van het hart, verminderd uithoudingsvermogen en ritmestoornissen aantonen.

Kanteltafeltest

Het doel van deze test is om gecontroleerd en in een veilige situatie uw klachten of wegrakingen uit te lokken. Daarbij is het belangrijk of u de klachten herkent. U ligt op een speciale tafel die rechtopkan worden gezet. Daarbij heeft u banden om u heen die u in de juiste positie houden. Tijdens de test worden uw bloeddruk, hartslag en hersenactiviteit continu geregistreerd. Ook wordt de hele registratie op video vastgelegd om de wegraking vast te leggen en terug te kijken.

Een kanteltafeltest is een intensief en langdurig onderzoek. Het duurt in totaal 60 tot 90 minuten. U kunt zich daarna erg moe voelen. Daarom het is verstandig iemand mee te nemen die u begeleidt of naar huis brengt.

Sinus carotis massage

Een oorzaak van een syncope (wegraking) op oudere leeftijd kan een overgevoeligheid zijn van de halsslagader (de ‘carotis’ slagader). Een druk door een strakke (overhemd)boord, maar ook een hoofddraai kan prikkeling geven van de zenuwcellen in de slagader. Daardoor vertraagt de hartslag vertraagt of stopt deze tijdelijk. Hierdoor kunt u kortdurend bewusteloos raken. Bij carotismassage wordt druk uitgeoefend op de halsslagader en wordt gekeken of de hartslag daalt en of we een herkenbare wegraking kunnen opwekken.

Implanteerbare looprecorder

Een looprecorder is een klein apparaat dat uw hartritme meet en kan opslaan. U krijgt de looprecorder wanneer u last hebt van klachten zoals duizeligheid, flauwvallen of hartkloppingen en er voor deze klachten nog geen oorzaak is gevonden. Met de looprecorder kan de pacemakertechnicus, de cardioloog of verpleegkundig specialist uw hartritme controleren en beoordelen. Het plaatsen van de looprecorder is een kleine ingreep. De looprecorder wordt onder plaatselijke verdoving onder de huid geplaatst, aan de linkerkant van het borstbeen. De ingreep duurt ongeveer 30 minuten.

Medicijnen kunnen een oorzaak zijn van een syncope. Het is daarom belangrijk dat u een overzicht meeneemt van alle medicijnen die u op dat moment gebruikt. U kunt ook de doosjes van alle medicijnen meenemen. De verpleegkundig specialist noteert alle medicijnen.

Om de kans op een orthostatische- en/of een reflexsyncope te verminderen geven we u de leefstijladviezen die hieronder staan. Deze adviezen gelden niet voor de cardiale syncope.

Orthostatische syncope

• Zorg ervoor dat u genoeg drinkt en voldoende zout gebruikt. Heeft u een vochtbeperking of hoge bloeddruk? Overleg dan eerst met uw arts of verpleegkundig specialist.
• Stop niet plotseling met inspanning.  Bouw de beweging even af. Als u aan sport doet is een duursport als wandelen en zwemmen waarschijnlijk beter dan een sport met piekbelasting (zoals sprinten).
• Probeer kleine maaltijden te eten. Uw bloeddruk daalt dan niet overmatig door verplaatsing van bloed naar de darmen.
• Sta altijd rustig op vanuit liggende of zittende houding. Blijf ’s morgens en ’s nachts eerst even op de rand van het bed zitten voordat u gaat staan.
• Als u toch duizelig wordt terwijl u staat, ga dan in een stoel zitten met uw benen omhoog, ga op uw hurken zitten of ga liggen.
• Doe uw hoofd tussen de benen. Vuisten maken en knijpen.
• Vermijd langdurig staan. Als u klachten krijgt tijdens het staan, kunt u de benen kruisen en op beide benen stevig gaan staan. Daarnaast kunt u de buik-, bil- en beenspieren aanspannen. Dit zorgt ervoor dat het bloed meer terug wordt gepompt naar het hart.
• Vermijd heet douchen of baden. Zorg voor een stevige stoel in de douche.
• Voor mannen: zittend plassen, vooral ’s nachts.
• Soms moeten uw medicijnen aangepast worden. Of is medicatie mogelijk waardoor de klachten verminderen.

Als bovenstaande maatregelen onvoldoende helpen, kunt u het volgende proberen.

• Zorg ervoor dat het voeteneinde van uw bed hoger ligt dan het hoofdeinde.
• Bij sommige mensen helpt het om strakke kousen tot taillehoogte of een buikband te dragen. Hierdoor kan er minder bloed naar de buik en benen zakken.

Reflexsyncope

• Als u waarschuwingssignalen krijgt zoals zweten, geeuwen, duizeligheid en/of misselijkheid, probeer dan te gaan zitten of liggen met de benen omhoog.
• Zorg ervoor dat u genoeg drinkt en voldoende zout gebruikt. Heeft u een vochtbeperking of hoge bloeddruk? Overleg dan eerst met uw arts of de verpleegkundig specialist.
• Krijgt u waarschuwingssignalen en kunt u moeilijk gaan liggen of zitten? Probeer dan op de volgende manier de bloeddruk te verhogen. Kruis uw benen, bal uw vuisten, haak de handen in elkaar voor de buik en trek, ga gehurkt zitten en/of span de buik-, been- en bilspieren aan.
• Vermijd voor zover dat mogelijk is situaties waarbij u lang rechtop moet staan en vermijd daarnaast een warme omgeving en zware maaltijden.

Schrijf de vragen die u heeft alvast op. Zo vergeet u ze niet als u in het ziekenhuis bent. Tips voor gede vragen die u in de spreekkamer kunt stellen, vindt u op deze website.

Heeft u na het lezen van deze pagina nog vragen? Stel deze dan gerust tijdens uw bezoek aan de verpleegkundig specialist.

Buiten uw afspraak om kunt u met vragen terecht bij de polikliniek Cardiologie telefoonnummer (0183) 64 4305.

De polikliniek is telefonisch bereikbaar van maandag tot en met vrijdag tussen 08.30 en 11.30 uur en tussen 13.30 en 16.00 uur.

Een e-mail sturen is ook mogelijk naar syncope@rivas.nl