Allergie voor sesquiterpeenlactonen

Bij u is een allergie voor sesquiterpeenlactonen aangetoond. Deze stoffen komen van nature voor in bepaalde soorten bloemen, planten en groentes: de zogenaamde composieten. Wanneer u met deze composieten in contact komt, kan eczeem ontstaan. Het is dus van belang om contact met deze composieten te vermijden. Deze informatiepagina kan u daarbij behulpzaam zijn.

Wat zijn composieten?

Composieten of samengesteld bloemigen vormen een grote plantenfamilie die als kenmerk hebben dat hun bloemen zijn opgebouwd uit talrijke kleine bloempjes. Deze planten bevatten sesquiterpeenlactonen, waarvoor u allergisch bent. Deze stof komt van nature in de composieten voor.

Welke planten behoren tot de composieten?

Tot de composieten behoren vele snijbloemen: aster, boerenwormkruid, chrysant, dahlia, duizendblad (achillea), guldenroede (solidago), kamille (matricaria), margriet en zonnebloem. Sommige van deze snijbloemen worden ook gebruikt als tuinplanten of treft men aan in de vrije natuur. Een veldboeket zal meestal composieten bevatten. In de tuin kunnen planten spontaan opkomen ('onkruid') die eveneens tot de composieten behoren: korenbloemen, paardebloemen, het moederkruid (Chrysanthenium parthenium) een chrysantachtig plantje met witte bloemetjes. Daar waar de huid met deze planten in contact komt, kan eczeem ontstaan.

Ook sommige groentes behoren tot de composieten: andijvie, artisjokken, sla (alle soorten), witlof (ook groenlof en roodlof) en schorseneren. Vooral bij het snijden van deze groentes ontstaat intensief contact met de sesquiterpeenlactonen in de groenten. Er is dan ook een grote kans op het ontstaan of toenemen van (hand)eczeem.

In welke beroepen zijn composieten van belang?

Een allergie voor composieten is een ernstig beroepsprobleem bij bloemisten, die hierdoor een hardnekkig eczeem aan de handen of in het gelaat kunnen krijgen. Omdat ongeveer de helft van alle snijbloemen tot de composieten behoort en ze dus nauwelijks te vermijden zijn, zal een allergische bloemist of winkelbediende een ander beroep moeten kiezen. Ook kwekers van snijbloemen, zoals chrysanten of groentes zoals witlof, komen door een allergie voor composieten ernstig in de problemen.

Zij zullen andere gewassen moeten telen. Voor een kok of huisvrouw is het niet moeilijk om contact met de genoemde groentes te vermijden. Dit kan door het consequent gebruiken van handschoenen bij het snijden en verwerken van de betreffende groentes.

Hoe kunnen allergische reacties worden voorkomen?

Contact met composieten moet volledig vermeden worden. Daarvoor moet u de volgende planten weghalen uit uw tuin: achillea, afrikaantjes, ageratum, asters, chrysanten, guldenroede (solidago), kamille, korenbloemen, margrieten, zinnia’s en zonnebloemen.

U moet ook geen bloemen of boeketten in huis nemen, waarin composieten verwerkt zijn. Bloemen die zonder problemen wel in huis genomen kunnen worden zijn bijvoorbeeld: alstroemeria, anjers, fresia’s, gladiolen, klimop, hertshooi, irissen, leliën, narcissen, orchideeën, ridderspoor, tulpen of violieren en andere bloemen die niet tot de composieten behoren.

Zijn er andere stoffen die ik moet vermijden?

Ofschoon de laurier (Laurus nobilis) niet tot de composieten behoort, bevat de laurier en ook de gedroogde blaadjes van de laurier veel sesquiterpeenlactonen. U moet daarom contact met laurier vermijden. Het is ook verstandig om geen laurier in de voeding te gebruiken. Ook moet u groentes met sesquiterpeenlactonen (andijvie, sla en witlof) niet in rauwe vorm (salades) eten. Hierdoor kan eczeem rondom de mond of in het gelaat ontstaan of verergeren. Als gekookte groentes zijn andijvie en witlof wel veilig.

Sommige crèmes en zalven op plantaardige basis bevatten extracten van composieten. Over het algemeen worden deze crèmes en zalven goed verdragen, met uitzondering van crèmes en zalven met kamille. Crèmes en zalven met kamille veroorzaken bij een allergie voor sesquiterpeenlactonen snel eczeem.

Hoe ziet allergisch contacteczeem door composieten eruit?

Allergisch contacteczeem is een rode soms schilferende jeukende huiduitslag op plaatsen waar de huid in contact komt met sesquiterpeenlactonen uit composieten. Soms zijn er ook blaasjes en pijnlijke kloofjes aanwezig. Meestal bevindt het eczeem zich aan de handen (vooral de bovenkant van de handen en de vingertoppen), de onderarmen en soms ook in het gezicht.

Wordt mijn eczeem geheel veroorzaakt door contact met composieten?

Het eczeem kan ontstaan door direct aanraken van planten die sesquiterpeenlactonen bevatten. Deze allergie veroorzakende stoffen kunnen ook in de lucht zweven (net zoals bijvoorbeeld graspollen) en ook op deze wijze eczeem veroorzaken op aan lucht blootgestelde delen van de huid. Hierdoor ontstaat vaak eczeem in het gelaat (vooral de oogleden).

Soms wordt het eczeem uitsluitend veroorzaakt door contact met composieten. Toch kan het gebeuren dat volledig vermijden van contact met deze bloemen, groenten en planten het eczeem niet geheel doet verdwijnen. Dat komt omdat eczeem soms meerdere oorzaken heeft. Naast allergie kan irritatie meespelen, bijvoorbeeld door contact met water, zeep en fruit- en groentesappen. Daarnaast hebben sommige mensen een aangeboren aanleg voor eczeem.

Een aanzienlijk deel van de mensen met een composietenallergie heeft ook een overgevoeligheid voor zonlicht. Bij blootstelling aan zonlicht ontstaat dan eczeem op de aan zon blootgestelde huiddelen.