Allergie voor nikkel

U bent allergisch voor nikkel; wat nu?

Bij u is een allergie voor nikkel aangetoond. Wanneer u hiermee in aanraking komt kan dit aanleiding geven tot het ontstaan of verergeren van eczeem. Het is daarom van belang dat u probeert om contact met nikkel zo veel mogelijk te vermijden. Deze informatiepagina kan u daarbij behulpzaam zijn.

Wat is nikkel?

Nikkel is een metaal dat in kleine hoeveelheden in de gehele aardbodem voorkomt. Op sommige plaatsen is de concentratie zo hoog, dat het loont om dit metaal door middel van mijnbouw te winnen. Nikkel wordt in grote hoeveelheden gebruikt door de metaalindustrie, onder andere voor het harden van staal en andere metalen. Daarnaast wordt nikkel gebruikt in bescherm- en glanslagen op metalen voorwerpen.

In welke producten komt nikkel voor?

Nikkel kan in minimale hoeveelheden overal worden aangetroffen. Zelfs in onze voeding en in ons bloed zitten zeer lage concentraties nikkel. Deze hoeveelheden zijn uiterst klein en zijn van geen betekenis voor de gezondheid.

Voor patiënten die allergisch zijn voor nikkel, is het van belang om producten waarin nikkel in grote hoeveelheden is verwerkt, metalen sieraden (kettingen, oorbellen), sommige munten, sommige metalen gereedschappen, scharen en vloeistoffen voor het galvaniseren, te vermijden. Ook metalen knopen en haakjes aan kleding (spijkerbroek en BH) en ondergoed bevatten vaak veel nikkel. Uit hoogwaardige gouden of zilveren sieraden en tandvullingen komt meestal geen nikkel vrij.

In welke beroepen speelt allergie voor nikkel een rol?

Nikkelallergie is uiteraard een probleem bij personen die werken in galvaniseerbedrijven waar met nikkeloplossingen wordt gewerkt. Verder kan nikkel een probleem zijn bij beroepen waarin veel contact is met metalen voorwerpen. In al deze gevallen gaat het erom hoeveel nikkel uit de metalen weglekt. Een grote hoeveelheid nikkel die zeer stevig in het metaal vast blijft zitten, veroorzaakt niet snel problemen. Zo is er bijvoorbeeld meestal geen risico bij keukenpersoneel dat met bestek, spoelbakken en dergelijke in aanraking komt.

Nikkel kan ook een rol spelen bij gewone huishoudelijke bezigheden. Deze allergie beperkt zich dus niet alleen tot beroepen.

Hoe kunnen allergische reacties worden voorkomen?

Het vermijden van alle contact met nikkel zou een simpel advies moeten zijn, maar in de praktijk is het niet altijd eenvoudig. Nikkel komt immers overal in onze omgeving voor. Het gaat erom hoeveel nikkel er vrij komt uit de metalen voorwerpen waar u mee in aanraking komt. Ook is het van belang hoe het huidcontact is met de nikkel bevattende voorwerpen: kortdurend met een droge intacte huid, of langdurig met een natte doorweekte huid. Het kortdurend vasthouden van munten terwijl de huid van de handen niet beschadigd of ontstoken is, zal zelden problemen opleveren. Ook zijn metalen deurkrukken en dergelijke zelden van belang voor uw eczeem. Anderzijds kan zweet een metalen knoopje enigszins aantasten (corrosie), waardoor er voldoende nikkel uit het metaal vrijkomt om op de contactplaats een allergisch contacteczeem te veroorzaken. Vooral bij transpiratie geeft kleding onvoldoende bescherming tegen nikkel: een stuk hemd beschermt niet tegen de knoop van de spijkerbroek en het textiel van de broekzak beschermt onvoldoende tegen nikkelen sleutels in de broekzak.

Zijn er andere stoffen die ik moet vermijden?

In principe kunt u alle producten waar geen nikkel in zit verdragen. In de praktijk blijkt echter dat nikkelallergie vaak samen gaat met een allergie voor andere metalen zoals kobalt. Deze allergie kan door allergietesten uitgesloten worden.

Hoe weet ik welke producten veilig zijn?

In de praktijk gaat het er vooral om alert te zijn op de metalen voorwerpen waar u mee omgaat. De kwaliteit (hardheid) van deze voorwerpen is vooral van belang. Harde roestvrijstalen voorwerpen (bijvoorbeeld bestek) zijn meestal veilig, terwijl zachtmetalen 'glimmende' voorwerpen verdacht kunnen zijn. Voordat u sieraden aanschaft, informeer altijd naar de samenstelling en kwaliteit van de producten: hoogwaardig goud of zilver is meestal veilig.

Gebruiksvoorwerpen waaruit vaak nikkel vrijkomt zijn onder meer:

• BH-gespen en BH-cupbeugel;
• korsethaakjes;
• ritssluiting;
• jarretels;
• drukknopen;
• spijkerbroekknopen;
• schoen- en riemgespen;
• steunzolen;
• metalen brilmontuur;
• horloge (gesp en knopjes);
• metalen delen van pennen;
• vingerhoed;
• scharen;
• stofzuiger;
• krulspelden;
• blaasinstrumenten;
• gereedschap.

Overige nuttige informatie

Veel mensen die eczeem aan de handen hebben, zijn allergisch voor nikkel. Vaak speelt deze allergie voor nikkel slechts een ondergeschikte rol. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat nikkelallergie pas is ontstaan nadat het handeczeem was begonnen. Ook zijn er personen met een nikkelallergie zonder dat ze daar last van hebben.

Tegenwoordig komt nikkelallergie vooral bij vrouwen voor. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door het maken van de gaatjes voor de oorbellen en het dragen van goedkope oorsieraden.

Een metalen heupprothese, die is ingebracht om het heupgewricht te vervangen, kan ook nikkel bevatten, maar geeft nooit problemen bij personen die allergisch zijn voor nikkel. Amalgaam vullingen (die geen nikkel bevatten) kan de tandarts bij u zonder bezwaar aanbrengen. Er kan echter sprake zijn van een kruisallergie met palladium. Wanneer uw tandarts palladium wil gebruiken, moet eerst een allergie uitgesloten worden.

Hoe ziet allergisch contacteczeem door nikkel eruit?

Allergisch contacteczeem door nikkel veroorzaakt een rode, jeukende huiduitslag op plaatsen waar contact met nikkel bevattende voorwerpen plaatsvindt. Soms zijn er ook blaasjes te zien, of wordt de aandoening nattend. Vaak gaat de aangedane huid na enige tijd schilferen. Kenmerkend is een rode uitslag onder een (goedkoop) metalen kettinkje, of een nattende uitslag die ontstaat rond de gaatjes van de oorbellen.

Eczeem aan de handen kan door contact met nikkel ontstaan, maar meestal spelen bij handeczeem verschillende andere factoren mede een rol. Ook kan het contacteczeem op andere plaatsen voorkomen; soms ontstaat door wrijven in de ogen een uitslag aan de oogleden.

Wordt mijn eczeem geheel veroorzaakt door contact met nikkel?

Het is mogelijk dat uw eczeem geheel veroorzaakt wordt door contact met nikkel. Toch komt het regelmatig voor dat eczeem blijft bestaan of alleen maar iets beter wordt wanneer u contact met nikkel bevattende voorwerpen geheel vermijdt. Dat komt omdat eczeem vaak meerdere oorzaken heeft. Naast allergie kan irritatie meespelen, bijvoorbeeld door contact met water, zeep, afwasmiddelen en dergelijke. Daarnaast kan eczeem ontstaan als uiting van een erfelijk bepaalde aanleg voor eczeem, astma of hooikoorts. Het is altijd zinvol om nikkel zo goed mogelijk te vermijden, maar dat zal dus niet altijd tot volledige genezing van uw huid leiden.