Allergie corticosteroïden

U bent allergisch voor corticosteroïden; Wat nu?

Bij u is een allergie aangetoond voor één of meer corticosteroïden. Wanneer u hiermee in aanraking komt, kan dat aanleiding geven tot het ontstaan of verergeren van eczeem of andere allergische verschijnselen. Het is dus van belang dat u contact met deze corticosteroïden zo veel mogelijk vermijdt. Deze informatiepagina kan u daarbij behulpzaam zijn. Aangezien deze pagina informatie bevat die uw arts nodig heeft om u de juiste medicijnen voor te schrijven, raden wij u aan om de informatie op deze pagina uit te printen en altijd bij u te hebben.

Wat zijn corticosteroïden en in welke producten komen ze voor?

Corticosteroïden zijn geneesmiddelen die afgeleid zijn van bijnierschorshormonen zoals iedereen die zelf in de bijnieren aanmaakt. Ze worden vooral gebruikt omdat ze ontstekingsreacties waaronder allerlei vormen van eczeem en andere huidziekten, snel en effectief onderdrukken. Corticosteroïden worden, afhankelijk van de ziekte of aandoening die bestreden moet worden, toegediend als tabletten, capsules of injectiepreparaten. Voor behandeling van afwijkingen van de huid kunnen corticosteroïden voorgeschreven worden in zalven, crèmes, emulsies, lotions en oordruppels. Slijmvliezen kunnen behandeld worden met neussprays, oogdruppels, zetpillen, klysma’s (voor het darmslijmvlies) en inhalers (voor de luchtwegen, bijv. bij astma). De meeste corticosteroïden die in Nederland beschikbaar zijn, worden onder aan deze pagina opgesomd.

Hoe kunnen allergische reacties worden voorkomen?

Wanneer iemand allergisch is voor een bepaalde stof, kunnen allergische reacties voorkomen worden door contact met de betreffende stof te vermijden. Dat geldt ook voor corticosteroïden. Aangezien corticosteroïden alleen door artsen voorgeschreven kunnen worden en ze niet voorkomen in andere producten of in de natuur, lijkt het eenvoudig om niet in aanraking te komen met corticosteroïden.Toch kan soms een probleem optreden. Immers, het kan zijn dat u een ziekte of aandoening heeft waarvoor behandeling met corticosteroïden wenselijk of zelfs noodzakelijk is. Niemand is allergisch voor alle corticosteroïden, maar de meeste patiënten zullen wel op meer dan één corticosteroïd allergisch reageren. Hoe weten u en de dokter die het geneesmiddel moet voorschrijven dan welke veilig gebruikt kunnen worden?

Hoe weet ik welke producten veilig zijn?

(De informatie in deze alinea is vooral bedoeld voor de artsen die u corticosteroïden voorschrijven!)

De meeste dermatologen testen een klein aantal corticosteroïden bij patiënten bij wie een allergie voor corticosteroïden wordt vermoed: tixocortolpivalaat, budesonide en hydrocortisonbutyraat. Dit zijn zogenaamde 'indicatoren' voor corticosteroïdallergie. Wanneer op één van deze stoffen een allergie optreedt, is het aannemelijk dat u ook op één of meer andere corticosteroïden allergisch zult reageren. Dit zijn zogenaamde 'kruisreacties'. De 'kruisreagerende' corticosteroïden zult u moeten vermijden, omdat deze eveneens allergische reacties zullen veroorzaken. Hieronder wordt een indeling van corticosteroïden in vier groepen weergegeven, die in grote lijnen aangeeft welke corticosteroïden kruisreacties zullen vertonen. Bij patiënten met contactallergie voor tixocortolpivalaat komt kruisreactiviteit voor met de andere corticosteroïden uit groep A en met hydrocortisonbutyraat. Deze kunnen dus in dit geval beter niet voorgeschreven worden. Patiënten met een contactallergie voor budesonide vertonen vaak kruisreactiviteit met corticosteroïden in groep B, maar ook met enkele uit groep D (zoals alclometasondipropionaat, hydrocortisonbutyraat en betamethasonvaleraat). Hydrocortisonbutyraat kan reageren met corticosteroïden uit groep B. De kans op kruisreactiviteit met andere corticosteroïden is gering, deze kunnen dus meestal veilig worden voorgeschreven. De corticosteroïden betamethasonpropionaat (Diprosone, Diprolene), desoximetason (Ibaril, Topicorte), fluocortolon (Ultralan), fluocinonide (Topsyne), halcinonide (Halciderm) en mometasonfuroaat (Elocon) zijn uit allergologisch oogpunt relatief “veilig”. De kans daarvoor allergisch te worden is gering, evenals de kans op kruisreactiviteit bij aangetoonde allergie voor tixocortolpivalaat en budesonide.

Overige nuttige informatie.

Het is belangrijk dat de apotheek op de hoogte is van uw allergie. U doet er verstandig aan om aan uw apotheek mede te delen voor welke corticosteroïden u overgevoelig bent. Ook is het belangrijk dat u altijd aan uw huisarts of andere artsen die u medicijnen voorschrijven vertelt over uw allergie. Wanneer u de informatie van deze pagina laat zien, zal het voor hen gemakkelijker zijn om, wanneer behandeling met corticosteroïden bij u noodzakelijk is, een juiste keuze te maken.

Overzicht van de in Nederland voorgeschreven corticosteroïden

Groep A: Hydrocortison-type

• Cortison
• Fludrocortison
Merknamen: Florinef, Panotile
• Hydrocortison
Merknamen: Bacicoline, Buccalsone, Calmurid HC, Daktacort, Hydro-Adreson aquosum, Otosporin, Proctosedyl, Solu-Cortef, Terra-Cortril
• Methylprednisolon
Merknamen: Depo-medrol, Solu medrol
• Prednisolon (acetaat, natriumfosfaat)
Merknamen: Di-adreson-F, Pred forte, Prednisolon minims, Ultracortenol
• Prednison

Groep B: Triamcinolonacetonide-type

• Budesonide
Merknamen: Budenofalk, Entocort, Pulmicort, Rhinocort
• Fluocinolon
Merknamen: Synalar Bi-otic
• Triamcinolon
Merknamen: Kenacort, Mycolog, Nasacort, Trianal

Groep C: Betamethason-type

• Betamethason (dinatriumfosfaat)
Merknamen: Betnesol,Celestone
• Desoximetason
Merknamen: Ibaril, Topicorte
• Dexamethason
Merknamen: Decadron,Dexamytrex, Maxitrol, Oradexon, Sofradex, Tobradex
• Difluortonol
Merknamen: Nerisona
• Flumetason
Merknamen: Locacorten, Locasalen 

Groep D: Hydrocortisonbutyraat-type

• Bethasondipropionaat
Merknamen: Diprolene, Diprosalic, Diprosone, Dovobet
• Betamethasonvaleraat
Merknamen: Betnelan, Celestoderm
• Clobetasolpropionaat
Merknamen: Dermovate
• Clobetasonbutyraat
Merknamen: Emovate
• Fluticason
Merknamen: Cutivate, Flixonase, Flixotide
• Hydrocortisonbutyraat
Merknamen: Locoid 

Groep E: Niet in te delen

•  Mometasonfuroaat
Merknamen: Elocon, Nasonex

Hoe zien allergische reacties door corticosteroïden eruit?

Allergie voor corticosteroïden wordt met name gezien bij mensen die langdurig met corticosteroïdpreparaten op de huid behandeld worden, vooral bij lang bestaand eczeem. Door de behandeling daarvan met corticosteroïden kan op den duur een allergie voor deze geneesmiddelen ontstaan. Over het algemeen wordt dit niet of nauwelijks opgemerkt.

Doorgaans wordt een allergische reactie gekenmerkt door een forse huidreactie met roodheid, bultjes, blaasjes, nattend eczeem en flinke jeuk. Bij een allergie door corticosteroïden wordt zelden een heftige reactie zoals hiervoor beschreven gezien. Dit komt doordat de corticosteroïden de allergische reactie zelf gedeeltelijk onderdrukken. Men moet vooral bedacht zijn op een allergie voor corticosteroïden, wanneer eczeem of een andere huidaandoening niet reageert op de behandeling of zelfs verergert. Allergie door aanbrengen van corticosteroïden op slijmvliezen (neus, oogleden, mondholte, luchtwegen, de geslachtsorganen en de anus) komt minder vaak voor. De meeste gevallen daarvan worden veroorzaakt door neusdruppels of neussprays; de symptomen van een allergische reactie hier zijn jeuk in en rond de neus, niezen, loopneus of verstopte neus en eczeem rond de neusgaten. Wanneer corticosteroïden als tabletten of injecties worden gegeven aan daarvoor allergische personen, kan dit soms een uitgebreide allergische huiduitslag veroorzaken.

Wordt mijn eczeem (of andere allergische verschijnselen) geheel veroorzaakt door contact met corticosteroïden?

Het is niet waarschijnlijk dat uw eczeem of andere allergische verschijnselen geheel veroorzaakt worden door contact met corticosteroïden. Immers u had voordien al afwijkingen aan de huid (meestal eczeem of psoriasis) of aan de slijmvliezen, waarvoor de corticosteroïden werden voorgeschreven. Uiteindelijk bent u allergisch geworden voor de corticosteroïden, waardoor de oorspronkelijke afwijking niet meer goed op de behandeling reageerde of in ernst is toegenomen. Wanneer u nu niet meer in contact komt met de corticosteroïden waarvoor u allergisch bent geworden, blijft de oorspronkelijke huidziekte waarvoor ze werden voorgeschreven natuurlijk nog wel bestaan.